ดรรชนี ๔ อย่าง : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 69 / 120

ประโยค - บาลีไวยกรณ์ สมัญญาภิธานและสนธิ - หน้าที่ 13 พยัญชนะอื่น ก็ทำให้สระที่อยู่ข้างหน้าตน ออกเสียงมีลมมากขึ้น เหมือนคำว่า พฺรหฺม ถ้าพยัญชนะ 4 ตัว ณ ณ น ม ย ล ว ฬ, นำหน้า มีสำเนียงเข้าผสมพยัญชนะนั้น

เอกสารนี้กล่าวถึงความสำคัญของพยัญชนะที่มีผลต่อการออกเสียงสระในภาษาบาลี ซึ่งรวมถึงการใช้งานของพยัญชนะกึ่งมาตราและอัฑฒสระ รวมถึงลำดับการเรียงอักขระและนิสสัยต่างๆในภาษา นอกจากนี้ยังเปรียบเทียบกับแนวทางขอ

ประโยค - บาลีไวยกรณ์ สมัญญาภิธานและสนธิ - หน้าที่ 17 สนธิ [๑๙] ในบาลีภาษา มีวิธีต่อศัพท์และอักขระ ให้เนื่องกันด้วย อักขระ เพื่อจะย่นอักขระให้น้อยลง เป็นการอุปการะในการแต่งฉันท์ และให้คำพูดสละสลวย เรีย

บทนี้พูดถึงวิธีการต่อศัพท์และอักขระในภาษาบาลี โดยเน้นการใช้สนธิซึ่งช่วยในการสร้างภาษาที่สละสลวยและย่นอักขระให้สั้นลง มีการแยกประเภทการต่อที่สำคัญ เช่น สระสนธิ พยัญชนะสนธิ นิคคหิตสนธิ และเสนอวิธีอุปการ

รูปไว้เป็นปรกติอย่างเดิมเท่านั้น อย่าง ๑ ประโยค - บาลีไวยกรณ์ สมัญญาภิธานและสนธิ - หน้าที่ 21 อุ ว่า โก-อิม ก็คง เป็น โกอิม. [๒๔] ทีฆ์ เป็น ๒ คือ ทีฆะสระหน้าอย่าง ๑ ทีฆะสระหลัง ทีฆะสระนั้น ดังนี้ สระห

เอกสารนี้นำเสนอเกี่ยวกับบาลีไวยกรณ์ ที่มีการพูดถึงกฎการใช้สระและพยัญชนะในการสร้างคำในภาษา การแสดงกฎต่างๆ เช่นการลบหรือเปลี่ยนแปลงสระและพยัญชนะ ในการสนธิกิริยา ฯลฯ เป็นแหล่งข้อมูลที่สำคัญสำหรับผู้เรียน

ประโยคด - บาลีไวยกรณ์ สมัญญาภิธานและสนธิ - หน้าที่ : 23 ว อาคม อุ-ทิกฺขติ เป็น วุฒิกฺขติ เป็น วุฒิกฺขติ, ม อาคม ครุ-เอสสติ เป็น ครุเมสฺสติ, ท อาคม อตฺต อตฺโถ เป็น อตฺตทตฺโถ, น อาคม อิโต-อายติ เป็น อิโ

เนื้อหานี้กล่าวถึงหลักการของบาลีไวยกรณ์ โดยเฉพาะเรื่องของอาคมและการซ้อนพยัญชนะ รวมถึงการเปลี่ยนแปลงรูปแบบของสระและพยัญชนะ โดยยกตัวอย่างเช่นคำที่ซ้อนพยัญชนะและรักษาโครงสร้างเดิมไว้ เช่น สาธุ ที่ไม่แปลง

ประโยค - บาลีไวยากรณ์ วจีวิภาคที่ ๒ นามและอัพพยศัพท์ - หน้าที่ 52 ศัพท์ที่เป็น อิ การันต์ เช่นนี้ แจกเหมือน อกฺขิ อจจิ เปลวไฟ ทธิ นมส้ม อฏฺฐิ กระดูก สปปี เนยใส ดังนี้ :- [๕๘] อุ การันต์ ในนปุสกลิงค์ แ

เนื้อหานี้เสนอรายละเอียดเกี่ยวกับศัพท์ที่เป็นอิ การันต์ เช่น อกฺขิ อจจิ เปลวไฟ และรายละเอียดเกี่ยวกับการแจกประเภทของคำในภาษาบาลี รวมถึงการศึกษาศัพท์ที่เป็นอุ การันต์ อย่าง วัตถุ น้ำ ตลอดจนการใช้และตัว

ประโยค - บาลีไวยากรณ์ วจีวิภาคที่ ๒ นามและอัพพยศัพท์ - หน้าที่ 78 อมุห ศัพท์ทั้ง ๒ นี้ แจกเป็นแบบเดียวกันทั้งปุ๋ลิงค์และอิตถีลิงค์ [๒๒] วิเสสนสัพพนามนั้น คล้าย ๆ กับคุณนาม แต่มีวิธีแจก ไม่เหมือนคุณนาม

บทที่ ๒ นี้นำเสนอวิธีการแจกสัพพนามต่าง ๆ ในภาษาบาลี โดยเฉพาะการใช้วิเสสนสัพพนามที่เกี่ยวข้องกับคุณนามและอัพพยศัพท์มีการแบ่งการแจกที่แตกต่างกันและการใช้ศัพท์ที่หลากหลายในการแปลความหมาย เช่น ย อญฺญ กับ

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 1 อภิธัมมัตถสังคหบาลีแปล (ปริเฉทที่ ๑ ชื่อจิตตสังคหวิภาค 0 ขอความนอบน้อมจงมีแด่พระรัตนตรัย อภิธัมมัตถสังคหบาลี คาสถาเริ่มต้นปกรณ์ ข้าพเ

ในเอกสารนี้เราจะสำรวจอภิธัมมัตถสังคหบาลี ซึ่งเป็นปกรณ์ที่สำคัญในพระอภิธรรม โดยมีการอภิปรายถึงองค์ประกอบหลัก ได้แก่ จิต เจตสิก รูป และนิพพาน นอกจากนี้ยังมีการนำเสนออย่างเคารพต่อพระรัตนตรัยและพระสัมมาสั

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 2 ปริเฉทที่ ๑ บรรดาอรรถแห่งพระอภิธรรม ๔ อย่างนั้น จิตอันดับแรกมี 4 อย่าง คือ กามาจิต ๑ รูปาจรจิต ๑ อรูปาวจรจิต ๑ โลกุตตรจิต ๑ ฯ บรรดาจิ

บทนี้นำเสนอการศึกษาจิตในอภิธัมมัตถสังคหาที่แบ่งประเภทตามสภาวะของจิต ๔ ประเภท ได้แก่ กามาจิต รูปาจรจิต อรูปาวจรจิต และโลกุตตรจิต โดยมุ่งเน้นที่การอธิบายคุณสมบัติและความสัมพันธ์ระหว่างจิตแต่ละชนิด และผล

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกา - หน้าที่ 16 นั้น ชื่อปโยคะ ฯ บรรดาสัมปทา ๓ อย่าง มีเหตุสัมมปทาเป็นต้นนั้น ผลสัมปทา ๒ อย่างข้างต้น ท่านพระอนุรุทธาจารย์แสดงแล้วด้วยบทว่า สมฺมาสมฺ

ในเอกสารนี้ได้กล่าวถึงอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยเฉพาะการอธิบายผลสัมปทาและเหตุสัมปทาที่ท่านพระอนุรุทธาจารย์ได้แสดงไว้ ผ่านบทเรียนที่หมายถึงผลสัมปทาอันเกี่ยวข้องกับสัตว์ทั้งหลาย พร้อมทั้งการถวายความนอบน้อม

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 19 รวบรวมไว้ ขึ้นแสดงโดยสังเขปก่อน จึงได้กล่าวคำเป็นต้นว่า ตตฺถ วุตฺตา ดังนี้ฯ ประกอบเนื้อความว่า อรรถแห่งพระอภิธรรม ที่พระผู้มีพระ ภาค

ในบทนี้กล่าวถึงความหมายและลักษณะของจิตและเจตสิกตามพระอภิธรรม โดยอธิบายถึงอำนาจแห่งปรมัตถ์ที่ทำให้จิตเกิดขึ้นและรู้จักอารมณ์ โดยจิตถือเป็นธรรมชาติที่มีการรู้แจ้งอารมณ์เป็นลักษณะสำคัญ นอกจากนี้ยังมีการว

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 31 ก็ความแปลกกันแห่งโทมนัสและปฏิฆะนี้ อย่างนี้คือ บรรดา โทมนัสและปฏิฆะนี้ โทมนัส ได้แก่ธรรมอย่างหนึ่ง นับเนื่องใน เวทนาขันธ์ มีการเสวยอ

เนื้อหาเกี่ยวกับการวิเคราะห์ความหมายและลักษณะของโทมนัสและปฏิฆะ ซึ่งเป็นธรรมที่เกี่ยวข้องกับอารมณ์และจิตในอภิธัมมัตถสังคหบาลี อธิบายถึงแง่มุมต่าง ๆ เช่น วิจิกิจฉา อุทธัจจะ และความสัมพันธ์ของพวกมันต่ออา

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 37 ขุดสุขทางกายเสีย ฯ อีกอย่างหนึ่ง ชื่อว่าทุกข์ เพราะอรรถว่า ทนได้ ยาก อาจารย์พวกอื่นกล่าวว่า ธรรมชาติชื่อว่าทุกข์ เพราะอรรถว่า การให้

เนื้อหาในหน้าที่ 37 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกาทบทวนคำถามเกี่ยวกับความหมายของทุกข์และสุข รวมถึงอธิบายวิบากเป็นผลจากกุศลและอกุศล โดยมุ่งเน้นที่การขุดค้นสุขทางกายและจิตที่ถูกบรรยายไว

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 41 ศัพท์ เหมือนในนิคมน์แห่งกุศลวิบากนี้ ฯ เพราะไม่มีความเป็นไป ต่างชาติ ฯ ก็เมื่อกำเนิดและความเป็นไปต่างชาติมีอยู่ เครื่องหมาย พิเศษพึง

เนื้อหาอธิบายเกี่ยวกับอเหตุกิริยาจิตและความหมายในบริบทของอภิธัมมัตถสังคหบาลี รวมถึงผสมผสานแนวคิดเกี่ยวกับจิตและธรรม โดยมีการกล่าวถึงการศึกษาต่าง ๆ ที่เชื่อมโยงกับความเป็นไปของวิบากและจิตในทางปฏิบัติซึ

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกา - หน้าที่ 49 จึงได้กล่าวคำว่า กาเม เตวีส ดังนี้เป็นต้น อธิบายความว่า จิตใน กามภพแม้โดยประการทั้งปวง ถึงเมื่อมีประเภทมากมาย โดยความ ต่างแห่งปกิณณก

เนื้อหานี้อธิบายถึงจิตในกามภพและประเภทต่างๆ ของจิต โดยแบ่งเป็นจำนวน ๕๔ รวมทั้งอธิบายถึงธรรมที่เกี่ยวข้องกับอกุศลวิบากและกุศลวิบาก เช่น อกุศลจิตและกุศลจิต พร้อมรายละเอียดของปฐมฌานกุศลจิตที่ประกอบด้วยธร

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 55 ต่างชาติฯ ก็ด้วย ปิ ศัพท์ ในบทว่า ปญฺจปิ นี้ ท่านรวบรวมนัย ที่ต่างกัน มีอาทิอย่างนี้ว่า นวกนัยล้วน ๆ ด้วยอำนาจจตุกกนัยและ ปัญจกนัย น

บทที่ 55 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลี รวมประเด็นต่างๆ เกี่ยวกับนวกนัยและความแตกต่างในวิบากจิตที่เกี่ยวข้องกับการปฏิบัติของพุทธศาสนา เช่น การเข้าใจอารมณ์และปฏิปทาที่ส่งผลต่อการบรรลุธรรม รวมถึงการแสดงออกของจิ

ไม่แปลกกัน ฯ ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 56 พรรณนารูปาวจรจิต จบ [อรูปาวจรวรรณนา] บัดนี้ ท่านอาจารย์เมื่อจะแสดงจำแนกอรูปาวจรจิตเป็น ๔ อย่าง โดยความต่างแห่งอารมณ์ จึ

เนื้อหาตรงนี้กล่าวถึงการจำแนกอรูปาวจรจิตเป็นสี่ประการโดยอิงจากอารมณ์ มีการอธิบายแนวคิดเกี่ยวกับอากาสานญฺจาตน์ ที่ถือว่ามีความไม่สุดทาง เหนือกว่าสิ่งที่มองเห็นและเป็นที่เกิดแห่งฌาน ระบุถึงความสำคัญของอ

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกา - หน้าที่ 58 [วิเคราะห์เนวสัญญานาสัญญายตนฌาน] อรูปฌานที่ ๔ ชื่อว่า เนวสัญญานาสัญญายตนะ เพราะอรรถว่า อรูปฌานที่ ๔ นั้น พร้อมทั้งสัมปยุตธรรมมีสัญญา

เนวสัญญานาสัญญายตนฌานหมายถึงอรูปฌานที่ ๔ ซึ่งไม่มีสัญญาหยาบ แต่ยังมีสัญญาละเอียดอยู่ โดยสัญญาในฌานนี้มีบทบาทในการกำหนดอารมณ์แห่งวิปัสสนา ผู้ที่ปฏิบัติฌานนี้จะไม่พบกิจแห่งสัญญาที่เด่นชัด แต่ยังมีกิจที่

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 59 ต่างแห่งอารมณ์ คือโคจร ๔ อย่าง มีอากาศเป็นต้นที่จะพึงก้าวล่วง และที่จะพึงยึด กล่าวคือกสิณ อากาศ วิญญาณ และความไม่มีวิญญาณ นั้น ๆ จริ

บทนี้นำเสนอการก้าวล่วงอารมณ์ในอภิธัมมะที่เกี่ยวข้องกับโคจร ๔ ประการซึ่งรวมถึงอากาศและวิญญาณ โดยให้ความสำคัญกับการเข้าใจในหัวข้อของอรูปาวจรจิตและโลกุตตรกุศลจิต เช่น สมาบัติและการประกอบด้วยมรรค ๔ และผล

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกา - หน้าที่ 62 ๑๐๐๐ นัย มีประเภท ๖๐๐๐๐ นัยที่มาในสัจจวิภังค์บ้าง ความที่โสดา ปัตติมรรคมีนัยมากมายหลายอย่าง ตามนัยที่กล่าวแล้วในหนหลังบ้าง ฯ ในคำว่า

ในหน้าที่ 62 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกาได้กล่าวถึงการแจกแจงนัยที่เกี่ยวข้องกับโสดาปัตติมรรค โดยมีการแสดงออกถึงประเภทนัยที่เป็นจำนวนมาก ตัวอย่างเช่น การแจกออกเป็นจำนวน ๑๐๐๐ นัย โดย

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 64 ให้สำเร็จแล้วฉะนั้น นั้น และเพราะผลสมาบัติเท่านั้นเป็นไปด้วยอำนาจการ ยึดอารมณ์ คือพระนิพพาน เพื่ออยู่เป็นสุขในปัจจุบัน เพราะฉะนั้น โ

บทความนี้นำเสนอการศึกษาอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา โดยเจาะลึกในการอธิบายถึงจิตในประเภทต่าง ๆ ที่แบ่งตามประเภทของภพ ทั้งกามภพและรูปภพ รวมถึงความสัมพันธ์ที่มีระหว่างจิต ต่าง ๆ ระบุความส